Współcześnie nie wyobrażamy sobie życia bez naczyń kuchennych czy garnków.Czy zastanawialiście się kiedyś, skąd się wzięły naczynia kuchenne? Kto je wymyślił? Kiedy powstały i z czego pierwotnie były wykonywane?
W domu mamy cały zestaw naczyń: duże garnki, małe rondelki, patelnie o różnych rozmiarach i przeznaczeniach, naczynia żaroodporne, talerze, talerzyki, spodeczki, kubki, filiżanki, kieliszki, szklanki, miski oraz inne produkty, na przykład takie: http://www.philipiaknaczynia.pl/produkty,3,18. Jak wygląda ich historia?
Garncarstwo i naczynia kuchenne przed XIX wiekiem
Początki garncarstwa sięgają roku 10 000 p.n.e. W Japonii zaczęto wtedy wyrabiać pierwsze naczynia z gliny, które służyły do przechowywania pokarmów. Gliniane garnki można było wykonywać na dwa sposoby. W pierwszym, kciukami wydrążało się w kawałku gliny dziurki, a potem formowano naczynia poprzez podnoszenie gliny. W drugim, zwijało się wałek gliny w spiralę, aby równomiernie stworzyć ściany nawet bardzo dużego garnka. W 3250 roku p.n.e. w Mezopotamii podjęto eksperymenty z wyrobem garnków i kołem garncarskim. W ich wyniku, zaczęto wyrabiać garnki poprzez ustawienie koła poziomo i wrzucanie grudek gliny na nie. Garncarz mógł kształtować glinę palcami. Dzięki temu garnki robiły się symetrycznie. Jednak nie tylko garnki wytwarzano już wieki temu. Archeolodzy odkryli szereg różnych naczyń, między innymi w wykopaliskach na terenie Bliskiego Wschodu. Żydzi w pierwszym wieku naszej ery mieli w swoich domach już całkiem spory zestaw naczyń m.in. meyham – naczynie do podgrzewania wody o szerokiej szyjce, ilpas – naczynie do duszenia potraw z pokrywką czy kederah – naczynie do gotowania bez pokrywki, a także dwa rodzaje patelni (teganon), iskutla – szklana patera, lagin – naczynie na wino, keara – miska na chleb. W Europie, w Londynie już w XIV wieku istniały spisy naczyń kuchennych różnego przeznaczenia, choć większość społeczeństwa nie miała w swoich domach żadnych naczyń. Podobnie w USA, rzadko przed XIX wiekiem można było spotkać w powszechnym użyciu różne naczynia kuchenne. Zwykły mieszkaniec Stanów Zjednoczonych posiadał wówczas parę sztućców, talerz czy miskę.
Przełomowy XIX wiek
W XIX wieku nastąpił przełom w historii naczyń kuchennych związany z tym, że zaczęto je produkować na masową skalę (co nieco obniżyło ich cenę), a także wymyślać i patentować coraz to bardziej skomplikowane naczynia użyteczne w kuchni. Początkowo, wiele z tych naczyń było dalej niedostępnych dla przeciętnego obywatela ze względu na koszt ich zakupu. Ponadto, uważano część z nich za nieprzydatne i zbędne. Dopiero XX wiek doprowadził do masowego użycia różnych naczyń kuchennych.
Rozwój garncarstwa w Polsce
Nad Wisłę garncarstwo dotarło około 5400 roku p.n.e. wraz z przybyciem rolniczej ludności, która umiała wytwarzać naczynia o cienkich i grubych ściankach. Lepili je oni za pomocą wałków glinianych lub ręcznie. Koło garncarskie dotarło do Polski około 300 roku p.n.e. wraz z ludem celtyckim. Jednak niestety razem z odejściem Celtów, także koło garncarskie odeszło w zapomnienie. Znów wytwarzano naczynia tylko ręcznie. Pod koniec II wieku naszej ery toczenie glinianych naszych powróciło do Polski. Koło garncarskie ponownie zaczęło być w Polsce używane od VII wieku naszej ery, kiedy plemiona słowiańskie zajęły się wyrobem naczyń z jego użyciem. Rzemiosło garncarskie najbardziej rozwijało się w XVI wieku. Przełom XIX i XX wieku to powolny upadek garncarstwa, które zaczęło być wypierane przez masową produkcję tańszych wyrobów garncarskich i kuchennych.
Materiały wykorzystywane do produkcji garnków
Od wieków próbowano różnych materiałów, które nadawałyby się do produkcji naczyń kuchennych. We Francji podczas rewolucji używano ołowiu do wyrobu talerzy, a cyny do robienia kubków. Później odkryto, że ołów średnio nadaje się do produkcji naczyń, bo wchodzi w reakcję z sokiem żołądkowym, wytwarzając bardzo szkodliwe związki. W XVII wieku zaczęto próbować wykorzystywać stopy miedzi do wyrobów naczyń, bo ustalono, że dobrze przewodzą ciepło. Miedź do tej pory jest wykorzystywana do produkcji garnków, jednak nie jest wskazane przechowywanie w nich żywności przez zbyt długi czas, bo wg. niektórych badań miedź ma skłonności do odkładania się w organizmie.
Innym materiałem szeroko stosowanym do produkcji garnków było aluminium. Po pewnym czasie boomu na wykonywanie naczyń z aluminium, pojawiły się wątpliwości co do tego, czy nie jest ono szkodliwe dla zdrowia. Badania tego nie potwierdziły, okazało się jednak, że aluminium może zmienić smak i kolor potraw – zwłaszcza, gdy mamy do czynienia z potrawami kwaśnymi i zawierającym dużo witaminy C. Gotowanie ich w aluminiowych garnkach czyni je szarymi i nieestetycznie wyglądającymi. Dlatego garnki aluminiowe nie są dziś specjalnie zalecane do gotowania. Co innego garnki ze stali nierdzewnej, jak te od marki Philipiak, sprawdź je nas stronie http://www.philipiaknaczynia.pl/naczynia-philipiak.
Odkrycie stopów żelaza, chromu i węgla na początku XIX wieku zrewolucjonizowało rynek produkcji naczyń kuchennych. Dzięki angielskiemu inżynierowi, niejakiemu Harry’emu Brearley’owi, możemy dziś cieszyć się gotowaniem w garnkach ze stali nierdzewnej. To bardzo popularny materiał do wykonywania garnków oraz sztućców czy innych naczyń kuchennych. Stal o wysokiej jakości, zwana nierdzewną, świetnie sprawdzi się w kuchni, bo jest odporna na działanie kwasów i innych składników zawartych w żywności.
Źródła:
- http://www.garniec.pl/historia-garncarstwa
- http://kuchennie.com.pl/historia-garnka/
Materiał partnera zewnętrznego
