Rodzice mają tendencję do porównywania niemowląt do ich rówieśników – nie tylko pod kątem rozwoju motorycznego, ale również tempa rośnięcia. Tymczasem są to kwestie całkowicie indywidualne – uzależnione od wielu czynników. Dlatego w ocenie prawidłowości rozwoju malucha pomagają siatki centylowe. Dowiedz się, czym są i jak z nich poprawnie korzystać.
Masa ciała dziecka jest jednym ze wskaźników, który pozwala ocenić, czy dziecko rozwija się prawidłowo. Rodzice często zastanawiają się, czy ich pociecha nie waży zbyt dużo lub za mało. Warto jednak mieć świadomość, że tempo przybierania na wadze przez niemowlę to kwestia związana z uwarunkowaniami:
- środowiskowymi m.in. ogólnymi warunkami życia, sposobem karmienia, wzajemnymi relacjami, przebytymi chorobami[1],
- genetycznymi, m.in. wzrostem i masą ciała rodziców.
Jak zmienia się masa ciała niemowlęcia do 12. miesiąca życia?
Porównywanie masy ciała niemowlęcia z rówieśnikami nie daje wiarygodnych wyników. Warto bowiem pamiętać, że masa ciała zdrowych, donoszonych noworodków waha się w szerokich granicach: od 2500 g do nawet 4000 g. Ponadto w pierwszych dobach po urodzeniu dochodzi do fizjologicznego spadku masy ciała nawet o 10-15% w stosunku do wagi urodzeniowej.
Aby móc w monitorować prawidłowość przyrostów masy ciała niemowlęcia, ustalono konkretne wartości przyjmowane jako normy.
- W 1. miesiącu życia niemowlę przybiera ok. 20 g na dobę – co daje ok. 600 g.
- W 2. i 3. miesiącu życia dziecko przybiera średnio 26-32 g dziennie – co daje ok. 800-1000 g miesięcznie.
- Do 6. miesiąca życia niemowlę przybiera ok. 20 g na dobę – co daje ok. 600 g na miesiąc.
- Między 6. a 12. miesiącem życia przyrost masy ciała zwalnia – dziecko przybiera ok. 350 g miesięcznie[2].
Nadal są to jednak wyłącznie dane szacunkowe, dlatego nie można się na nich opierać w 100%. Mają charakter poglądowy i często bywają po prostu „punktem zaczepienia”, który skłania do bardziej wnikliwej obserwacji tempa przybierania na wadze.
Siatki centylowe pomogą w ocenie prawidłowej masy ciała
O ile porównywanie masy ciała niemowlęcia z rówieśnikami nie daje wiarygodnych danych, o tyle siatki centylowe są narzędziem, na podstawie którego można wyciągnąć wnioski o tempie i prawidłowości fizycznego rozwoju dziecka. To specjalne wykresy, które pozwalają na dokonanie oceny rozwoju fizycznego dzieci w różnym wieku – także niemowląt.
Siatki centylowe zostały opracowane na podstawie danych reprezentatywnych dla populacji dzieci. Warto przy tym podkreślić, że inne wykresy przeznaczone są do pomiaru chłopców, a inne – dla dziewczynek. Osobne siatki mają także wcześniaki i dzieci urodzone we właściwym terminie.
Wpływ na wiarygodność danych nanoszonych na wykres ma prawidłowy sposób ważenia malucha. Co to oznacza? Najlepiej, jeśli pomiary:
- wykonuje zawsze ta sama osoba,
- są przeprowadzane w regularnych odstępach czasowych,
- odbywają się przy pomocy tego samego urządzenia i o podobnej porze dnia.
Jak korzystać z siatek centylowych?
Siatki centylowe to wykresy, które w łatwy i szybki sposób pozwalają na ocenę przyrostu masy ciała. Korzystanie z nich sprowadza się do zaledwie kilku kroków.
- Na osi określającej wiek nanieś punkt – w miejscu, który odpowiada wiekowi niemowlęcia.
- Na osi odnoszącej się do wagi nanieś punkt – w miejscu, który odpowiada masie ciała dziecka.
- Z każdego z punktów poprowadź linię prostą – kreski powinny przeciąć się na jednej z krzywych przebiegających przez wykres. Te krzywe to tzw. linie kanałów centylowych (3., 10., 25., 50., 75., 90., 97. centyl).
- Sprawdź, w którym centylu znajduje się niemowlę – wszystkie pomiary mieszczące się między 3. a 97. centylem dla danego wieku uważa się za mieszczące się w normie.
Samo naniesienie pomiarów i odczytanie wyniku to dopiero początek. Istotną rolę odgrywa prawidłowa interpretacja.
Przykład 1. Załóżmy, że siatki centylowe wskazują, że masa ciała dziecka mieści się w 75. centylu. Oznacza to, że 75% rówieśników waży tyle samo albo mniej, a 25% rówieśników waży tyle samo lub więcej.
Przykład 2. Załóżmy, że siatka centylowa wskazuje na masę ciała w okolicach 10. centyla. Oznacza to, że 10% rówieśników waży tyle samo albo mniej, natomiast aż 90% niemowląt w tym samym wieku waży tyle samo lub więcej.
Nie zawsze jednak masa ciała dziecka w okolicach 3.-10. centyla powinna budzić niepokój. Taki wynik może jak najbardziej wskazywać na harmonijny rozwój dziecka, ale warunek jest jeden – wynik musi utrzymywać się na stałym poziomie. Jeżeli niemowlę nagle przeskoczyło o 1-2 kanały w dół / w górę, wówczas należy niezwłocznie skontaktować się z pediatrą.
Stałe monitorowanie przyrostu masy ciała dziecka pozwoli na wykrycie ewentualnych nieprawidłowości i umożliwi szybkie podjęcie stosownych działań. Dlatego warto regularnie korzystać z siatek centylowych i konsultować wyniki z pediatrą.
[1] https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/prawidlowyrozwoj/rozwojfizyczny/52272,siatki-centylowe-masa-i-dlugosc-ciala-malego-dziecka
[2] https://www.bebiklub.pl/rola-brzuszka/podaje-takze-mleko-modyfikowane/rozwoj-maluszka-i-siatki-centylowe-bez-tajemnic#konkurs
Materiał partnera zewnętrznego
