Sucha skóra na głowie to nie tylko nieprzyjemne uczucie ściągnięcia tuż po myciu. To również ciągły świąd i pękanie naskórka, które ułatwia drogę drobnoustrojom. Jeśli masz już dosyć swędzenia i łuszczącej się skóry, sprawdź, jakich kosmetyków powinnaś używać, aby skutecznie nawilżyć suchą skórę głowy i przynieść jej ukojenie.
Sucha skóra głowy – czym się charakteryzuje
Sucha skóra na głowie, w odróżnieniu od skóry zdrowej, „normalnej”, różni się tym, że jest mniej elastyczna, szorstka i ma tendencje do łuszczenia się. Zwykle towarzyszy jej świąd i uczucie pieczenia. Taki rodzaj skóry jest bardziej podatny na wpływ czynników fizykalnych, takich jak: wiatr, promienie UV, temperatura, mikrourazy. Źle reaguje na czynniki chemiczne takie jak woda, czy detergenty, jak również na biologiczne działania np. drobnoustrojów. Ze względu na to, że sucha skora, często jest też skórą nadwrażliwą, ma tendencję do zmian o charakterze alergicznym.
Przyczyny powstawania suchej skóry głowy
Czynniki, które powodują, że na głowie pojawia się sucha skóra, są różnorodne. Mogą to być czynniki endogenne (wewnętrzne) takie jak:
- zaburzenia genetyczne, które wpływają na to, że proces rogowacenia naskórka nie przebiega prawidłowo lub takie, które decydują o niewłaściwym funkcjonowaniu naskórka (tak jak ma to miejsce przy różnego rodzaju chorobach dermatologicznych takich jak:atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, czy rybia łuska).
- choroby somatyczne takie jak niedoczynność tarczycy, zaburzenia hormonalne, astma, stwardnienie rozsiane, niewydolność nerek.
- schorzenia, które wpływają na nieprawidłowe wydzielanie sebum przez gruczoły łojowe oraz zbyt małą produkcję NMF (naturalnego czynnika nawilżającego).
- proces starzenia się skóry.
Do czynników egzogennych (zewnętrznych), które wpływają na nadmierne przesuszenie skóry zalicza się z kolei:
- czynniki środowiskowe, takie jak: suche powietrze, wysokie lub bardzo niskie temperatury, zbyt duża ekspozycja na promienie słoneczne.
- niewłaściwie zbilansowaną dietę (brak np. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych).
- nieprawidłową pielęgnację skóry (zbyt wysoka temperatura wody, niewłaściwe dobrane kosmetyki do rodzaju i potrzeb skóry).
4 niezbędne składniki kosmetyków dla suchej skóry głowy
Preparaty pielęgnacyjne przeznaczone do skóry suchej, jeśli chcą zwiększyć jej elastyczność i miękkość oraz zlikwidować świąd, powinny przede wszystkim zawierać substancje nawilżające tzw. humektanty oraz lipidy, które mają działanie okluzyjne, czyli powlekające naskórek i hamujące transpidermalną utratę wody. Do najbardziej pożądanych humektantów w kosmetykach dla przesuszonej skóry zalicza się: kwas hialuronowy, mocznik, alantoinę. Z kolei składnikami o działaniu okluzyjnym i ochronnym, które powinny znaleźć się w tego typu produktach, są: ceramidy, woski, trójglicerydy.
Składniki nawilżające
Głównym zadaniem składników nawilżających w kosmetykach dla suchej skóry jest wiązanie wody, dzięki czemu pozostaje ona dłużej w naskórku. Zatrzymanie wody w skórze powoduje, że jest ona bardziej miękka i elastyczna, a przez to mniej podrażniona i swędząca.
Mocznik
Mocznik jest bardzo istotnym czynnikiem nawilżającym skórę, gdyż stanowi aż 7% masy NMF (naturalnego czynnika nawilżającego). Jego związek z poziomem nawilżenia skóry jest tak silny, że wprowadzono nawet pojęcie TEUL, które oznacza utratę mocznika ze skóry, które jest jednym ze wskaźników przesuszenia naskórka. Mocznik, w odróżnieniu od kwasu hialuronowego, nie ma właściwości higroskopijnych (przyciągających wodę). Jego działanie opiera się bowiem o modyfikację struktury chemicznej białek. Przeobraża tę strukturę w taki sposób, że osłania miejsce wiązania wody, dzięki czemu ilość wody w warstwie rogowej wzrasta. Zmniejszony gradient zawartości wody w naskórku dokonany przez mocznik, w porównaniu z ilością wody w skórze właściwej, powoduje, iż ograniczone zostaje TEWL (przeznaskórkowa utrata wody). Opisane wyżej działanie mocznika odnosi się do użycia go w stężeniu 3-10%. Kiedy bowiem wystąpi w stężeniu 10-30% ma dodatkowo działanie keratolityczne. Może więc przeciwdziałać szorstkości skóry, powodując jej lekkie złuszczanie się. Mocznik jest składnikiem bardzo bezpiecznym dla człowieka, nie alergizuje, nie drażni skóry, w związku z czym bardzo często stanowi składnik kosmetyków dla dzieci. Jest on też pożądaną składową preparatów dla osób z atopowym zapaleniem skóry, gdyż, jak wykazały badania, wykazuje u tych osób silniejsze działanie nawilżające niż gliceryna.
Alantoina
Alantoina jest pochodną mocznika, która odgrywa znaczącą rolę w zwiększeniu poziomu nawilżenia skóry. Przede wszystkim odsłania nowsze warstwy naskórka, gdyż ma działanie keratolityczne. Ponadto stymuluje podziały komórkowe, co przyspiesza odnowę skóry, w tym również płaszcza hydrolipidowego. Ponadto zatrzymuje wodę w naskórku, działa przeciwzapalnie i łagodząco – jest więc niezbędnym składnikiem preparatów przeznaczonych dla skóry suchej, której towarzyszy świąd. Dzięki niej ustępują też objawy towarzyszące suchej skórze takie jak uczucie naciągnięcia, czy pieczenia. Preparaty zawierające alantoinę sprawdzają się zarówno przy „zwykłej” przesuszonej skórze, jak i takiej, która jest następstwem chorób dermatologicznych np. atopowego zapalenia skóry, łuszczycy, czy rybiej łuski.
Kwas hialuronowy
Kwas hialuronowy należy do glikozaminoglikanów i najczęściej występuje pod postacią hialuronianu sodu. Wykazuje duże zdolności do wiązania wody, stąd tak chętnie wykorzystywany jest przy produkcji kosmetyków nawilżających. Dzięki swojej anionowej budowie posiada zdolność przyciągania rozmaitych kationów i wykazuje wysoką aktywność osmotyczną Jedna cząsteczka tego kwasu jest w stanie związać nawet litr płynu, jeśli jego stężenie w roztworze wyniesie poziom 0,1 mg/ml. Tak silne właściwości przyciągania wody są jak najbardziej pożądane w preparatach przeznaczonych dla suchej skóry głowy, dlatego kwas hialuronowy znajduje się w większości szamponów dla tego typu skóry. Poza tym jest chętnie wykorzystywany w kosmetyce ze względu na swoją biozgodność. Ponieważ występuje naturalnie w ludzkim organizmie, jego zastosowanie w preparacie nie powoduje odczynów alergicznych.
Składniki ochronne i hamujące utratę wody
Lipidy
Budowa skóry zapewnia ograniczenie nadmiernej utraty wody przez naskórek dzięki wytwarzanemu sebum oraz dzięki ceramidom. Ceramidy stanowią coś na kształt cementu międzykomórkowego i składają się częściowo z nienasyconych kwasów tłuszczowych. Dzięki nim bariera ochronna naskórka jest bardziej szczelna i odporna na działanie czynników zewnętrznych np. detergentów. Lipidy wchodzą również w skład sebum i wpływają na jego skład, a więc również i właściwości. Odpowiedni skład sebum zapewnia mu płynność, dzięki czemu nie zapycha on gruczołów łojowych i nie powoduje rozwoju bakterii na powierzchni skóry. Nieprawidłowy skład łoju powoduje natomiast nie tylko zatkanie ujścia tych gruczołów, lecz również zwiększoną utratę wody przez naskórek. Lipidy pełnią więc bardzo ważną rolę w ograniczeniu przesuszenia skóry, dzięki uszczelnieniu naskórka i zatrzymaniu wody wewnątrz skóry, jak również dzięki stworzeniu bariery ochronnej, która chroni naskórek przed pękaniem np. pod wpływem promieni słonecznych. Jakie lipidy są więc najbardziej pożądane w kosmetykach, których zadaniem jest nawilżenie skóry? Przede wszystkim są to ceramidy, woski, cholesterol, sterole, fosfolipidy.
Pielęgnacja suchej skóry głowy
Podstawową czynnością w pielęgnacji suchej skóry głowy powinno być jej delikatne oczyszczanie za pomocą szamponów o właściwościach nawilżających. W ich składzie powinny znajdować się wspomniane humektanty, takie jak kwas hialuronowy, czy mocznik, jak również ceramidy i woski. Myjąc suchą skórę głowy pamiętajmy o tym, aby jej nie trzeć za mocno, gdyż szybko można w ten sposób zniszczyć jej wierzchnią warstwę i uszkodzić barierę ochronną. Spłukując włosy nie dodawajmy też do wody składników dodatkowo wysuszających skórę np. soku z cytryny, gdyż może to zaowocować jeszcze większym przesuszeniem i świądem.
Ponieważ suchej skórze głowy często towarzyszą przesuszone włosy (sebum jest tą substancją, która naturalnie ją nawilża, a zazwyczaj przy suchej skórze głowy jej brakuje), po umyciu głowy należy zastosować nawilżającą maseczkę do włosów. Powinno się ją trzymać na głowie od 10-15 minut, dzięki czemu substancje w niej zawarte mają szansę wchłonąć się we włosy i skórę głowy. Maseczki mają tę zaletę, że zawierają skondensowaną ilość składników, a przy okazji tworzą na głowie nieprzepuszczalną warstwę, która otula zarówno włosy, jak i całą skórę głowy, podnosząc tym samym temperaturę, ułatwiającą wchłanianie się składników odżywczych.
Kolejnym krokiem w pielęgnacji suchej skóry głowy powinno być (już po zmyciu maseczki), zaaplikowanie kosmetyków nawilżających, które nie tylko skutecznie nawilżą skórę, ale również wzmocnią barierę ochronną naskórka. Najlepiej sprawdzają się w tym względzie emulsje do suchej skóry głowy, gdyż nie trzeba ich spłukiwać, dzięki czemu ich składniki mogą chronić skórę przed przesuszeniem między jednym a drugim myciem włosów.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Źródła:
- L. Chrząstek, B. Dondela, M. Deska, Bezpieczne składniki kosmetyków – lipidy i ich pochodne, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie” 2015, t. III, s. 9-27 [w:] https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-2054771b-463e-45ea-bfcb-51abb8293dbe
- A.Kapuścińska, I. Nowak, Wykorzystanie mocznika i jego pochodnych w przemyśle kosmetycznym, „Chemik” 2014, nr 68 (2), s. 91-96 [w:] https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.baztech-5961c2fd-2a4c-4dd4-9fd8-c96cf6d8a2d6/content/partContents/a58fa9cc-7c9d-30ef-b73a-7c3fe676fa36
- E. Szymańska, Alantoina – właściwości gojące i przeciwzapalne, „Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2012, nr 8 (1), s. 73-77 [w:]
- http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.psjd-5456e0b2-a30a-4bdf-aed7-f5a2871f05fe;jsessionid=CECD83B5CF216C75C466833EDD7A0CE1
- M. Czarnecka-Operacz, Sucha skóra jako aktualny problem kliniczny, „Postępy Dermatologii i Alergologii” 2006, tom XXIII, nr 2, s. 49-56 [w:] https://docplayer.pl/40651405-Sucha-skora-jako-aktualny-problem-kliniczny.html
- D. Czajkowska, M. Milner-Krawczyk, M. Kazanecka, Kwas hialuronowy – charakterystyka, otrzymywanie i zastosowanie, „Biotechnology and Food Sciene” 2011, vol. 75, nr 2 [w:] http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.920.1475&rep=rep1&type=pdf#page=56
Materiał partnera zewnętrznego
